چاپ افست، چاپ لترپرس، چاپ فلکسوگرافی، چاپ هلیوگراور و چاپ سیلک اسکرین از مهم ترین روش های چاپی موجود هستند. هر یک از روش های ذکر شده ویژگی های خاص خود را دارند و هر کدام با عملیات خاص و متفاوتی انجام می شوند و فرم چاپ آن ها به صورت برجسته، گود، استنسیل و یا صاف می باشد.
به هر حال، صرف نظر از تنوع روش های ذکر شده، در طراحی و ساخت ماشین های جدید به منظور دستیابی به حداکثر میزان تولید با بهره گیری از کنترل های اتوماتیک و کاهش زمان توقف ماشین در انواع ماشین چاپ و با روش های مختلف چاپی سیستم های کنترل اتوماتیک به کار گرفته شده است.
ماشین چاپ به چند نوع تقسیم میشوند؟
ماشینهای چاپ یا سیستمهای چاپ به چهار نوع اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از: ماشینهای چاپ برجسته، ماشینهای چاپ افست، ماشینهای اینتاليو و ماشینهای چاپ سیلک اسکرین.
در ماشینهای چاپ برجسته تصویری که قرار است چاپ شود به صورت برجسته است. مرکب روی سطوح برجسته مالیده می شود و پس از فشرده شدن ورقی از کاغذ روی آنها، لایه مرکب از تصویر برجسته روی لوح چاپ جدا شده و به کاغذ می چسبد.
در چاپ افست که از جمله فرایندهای چاپ همسطح و تخت است، نواحی تصویری چاپ با نواحی غیرچاپی یا غیر تصویری لوح چاپ هم سطح و هم تراز هستند. چاپ با انتقال تصویر از روی سطحی تخت و صاف به روی کاغذ انجام میگیرد که برای ایجاد نقش چاپی مورد نظر روی آن از خواص شیمیایی استفاده می شود؛ عملیات شیمیایی انجام گرفته روی لوح چاپ باعث می شوند که مرکب به قسمتهای تصویری لوح چاپ چسبیده و از قسمتهای غیر تصویری و غیرچاپی آن دفع گردد.
در فرآیند چاپ اینتالیو تصویری که قرار است چاپ شود گود می شود. در این گروه از روشها و ماشینها، فرایندهای چاپ با سطوح کنده کاری شده و فرایندهای چاپ گراوری نیز داخل می شوند.
در چاپ سیلک اسکرین (سریگرافی) طرحی که قرار است چاپ شود سطحی باز در یک تور ریز بافت است و سطوح غیر چاپی تور مسدود شده‌اند؛ مرکب تحت فشار ابزاری لاستیکی از داخل قسمت های باز تور بر سطح چاپ پذیر انتقال می یابد.
ماشینهای چاپ افست (offset presses)
انواع متعدد ماشینهای چاپ افست عبارتند از: ماشینهای ورقی، ماشینهای تک رنگ و چندرنگ، ماشینهای دو رو زن، ماشینهای پیوسته با وب و با ماشینهای چاپ با غلتک فشارنده مشترک.
ماشینهای چاپ افست ورقی تکرنگ دارای لوح چاپ نازک و قابل انعطافی هستند که دور استوانه یا غلتک نگهدارنده چاپ بسته می شود. لوحهای چاپ را می توان از روی (زینک)، آلومینیم، فولاد آبکاری شده با کرم، پلاستیک با کاغذ ساخت.
کارهای در تیراژ پایین تا تیراژ متوسط را معمولا روی ماشینهای چاپ تک رنگ انجام می دهند و حتی چاپ دو تا چهار رنگ را نیز می توان روی اینگونه ماشینها انجام داد. برای چاپ دو تا چهار رنگ به وسیله ماشینهای تک رنگ ورق را به دفعات لازم از داخل ماشین چاپ عبور می دهند. برای تیراژهای بالاتر و برای کارهایی که کیفیت بالاتری باید داشته باشند از ماشینهای دورنگ و چند رنگ استفاده می شود.
در اغلب ماشینهای چاپ افست با نوار پیوسته دو واحد چاپ کننده سطوح بالایی و پایینی نوار پیوسته کاغذ را به صورت همزمان چاپ می کند. این واحدها در حالت متقابل قرار داده می شوند تا هر غلتک لاستیک نه تنها چاپ کننده تصویری روی نوار پیوسته کاغذ باشد بلکه به عنوان غلتکی فشارنده برای غلتک لاستیک واحد متقابل خود نیز عمل کند.
ماشینهای چاپ با غلتک فشارنده مشترک شامل تعدادی غلتکهای نگهدارنده لوح و غلتکهای لاستیکی هستند که در اطراف یک غلتک فشارنده بزرگ مرتب شده اند. مزیت عمده ای که این ماشین دارد، کنترل دقیق تر انطباق رنگها با چاپ دقیق یک تصویر رنگی روی تصویر دیگ است.
چاپ افست چگونه کار می‌کند؟
به کارگیری روش های جدید و پیشرفته در حروف چینی و طراحی و خلق تصویر و پیشرفت های انجام شده در تکنیک دوربین ها و عرضه اسکنرهای رنگی الکترونیک و تحولات انجام شده در ساخت و تولید پلیت های چاپ و امکان چاپ بر روی مواد گوناگون به همراه ویژگی هایی مثل آماده سازی سریع و نیز سرعت بالای چاپ، باعث شده است تا چاپ افست به عنوان یک روش فراگیر شناخته شود.
اگر چه اصول کار لیتوگرافی از ابتدای قرن گذشته دچار تغییرات اندکی شده، ماشین های چاپ افست از نظر ساختمان، سرعت و پیچیدگی، رشد غیر قابل تصوری داشته اند. ماشین چاپ افست با سیستم دوار یا سیلندری (Rotary) کار می کند. البته ماشین های چاپ افست تخت نیز در موارد بسیار نادر به کار گرفته می شوند (معمولا برای انجام کارهای هنری).
ماشین های چاپ افست با دو سیستم کاری متفاوت ساخته می شوند؛ به صورت تغذیه ورقی، که به آن افست ورقی ( Sheet – fed ) می گویند و یا برای کار با کاغذ رول، که به آن افست رول و یا وب ( web – fed ) گفته می شود.
ماشین های افست ورقی از انعطاف کاری بیشتری برخوردار بوده و به شکل فراگیر و در تعداد بی شماری نسبت به ماشین های رول به کار گرفته می شوند، اما هر دو سیستم از معروفیت خاصی برخوردار هستند. مصرف هر کدام بستگی به اهداف و زمینه های کاری بازار چاپ دارد.
ماشین های افست رول بزرگ، از فرمت مشخصی برخوردار هستند که بستگی به اندازه سیلندر آنها دارد. در قسمت خروجی ماشین های رول از سیستم های تاکن پیشرفته استفاده می شود که فرم های چاپ شده را در صورت نیاز به اشکال مختلف تا کرده و به ماشین های صحافی که در ارتباط با ماشین چاپ قرار دارند، تحویل می دهند. در شکل دیگری از کار، ممکن است که کار چاپ شده در انتهای ماشین به ابعاد معین برش داده شود و به صورت ورق تحویل شود، که مراحل پایانی کار توسط ماشین های جداگانه بر روی آن انجام گیرد.
سرعت ماشین های رول از ماشین های افست ورقی بیشتر است و به منظور چاپ کارهای پر تیراژ در نظر گرفته می شوند و امکان تحویل فرم های تا شده را در پایان کار فراهم می سازند. د
افست شدن یا عمل انتقال تصویر از سیلندر پلیت به سیلندر لاستیک و چاپ شدن آن بر روی کاغذ، در حقیقت مبنای واژه چاپ افست یا چاپ لیتوگرافی است.
قبل از این چاپ افست یا چاپ لیتو (Litho) به وسیله روش انتقال مستقیم تصویر از سنگ لیتو و به عبارت دیگر، پلیت اولیه چاپ انجام می گرفت، بنابراین از این به بعد هر گاه از چاپ لیتوگرافی سخن رود، از واژه افست استفاده خواهیم کرد.
در روش چاپ افست عمل چاپ تصویر بر روی کاغذ به وسیله سیستم سنجاق و نشان کنترل می شود، این عمل بدون در نظر گرفتن اندازه کاغذ مصرفی، به وسیله دو «سنجاق » در لبه جلوی کاغذ و یک «نشان» که در کنار سینی تغذیه کاغذ قرار گرفته، صورت می گیرد.
از سنجاق های جلو برای تنظیم و گونیا کردن کاغذ و چگونگی قرار گرفتن تصویر بر روی آن استفاده می شود. نشان در کنار سینی تغذیه قرار گرفته و با کشیدن کاغذ، در حقیقت صاف بودن آن را در رابطه با سنجاق کنترل می کند. نشان در هر دو سمت چپ و راست سینی تغذیه کاغذ نصب می شود و بر اساس نوع کار می توان از نشان چپ یا راست استفاده نمود.
هنگامی که کاغذ از روی سینی تغذیه به سنجاق و نشان رسد، در حالت گونیا و صحيح . قرار گرفته و پس از آن توسط سیستم پنجه های رابط به سیلندر چاپ منتقل می شود. بنابراین باید گفت که وظیفه سنجاق و نشان، گونیا کردن صحیح کاغذ به منظور انتقال آن به داخل ماشین و توسط پنجه است، که پس از آن تا مرحله چاپ در وضعیت ثابت و صحیح نگه داشته می شود.
پلیت نیز به وسیله گیره های مخصوص به دور سیلندر بسته شده و با هر دور چرخش سیلندر، رطوبت لازم از طریق نوردهای آب به آن تغذیه می شود.
کیفیت چاپ افست تا حد زیادی بستگی به تناسب صحیح و بالانس بودن تغذيه آب و مرکب بر روی پلیت دارد. نصب صحیح پلیت بر روی سیلندر به منظور دستیابی به رجیستر (روی هم خوردن رنگ ها از اهمیت خاصی برخوردار است.) به منظور تنظیم محل قرار گرفتن تصویر بر روی کاغذ، تنظیماتم میلی متری و دقیق انجام می شود تا به این وسیله کاغذ قبل از وارد شدن به داخل ماشین، دقیقا در محل دلخواه گونیا شود در عمل تصویر چاپ شونده از پلیت به لاستیک و سپس بر روی کاغذ منتقل می شود.
لاستیک افست معمولا از الیاف مصنوعی ساخته شده است که سطح آن دارای پوشش لاستیکی است. کار با لاستیک افست نیاز به دقت فراوان دارد. چون وجود هرگونه خراش و آسیبی در سطح لاستیک موجب چاپ نشدن تصویر در آن نقطه خواهد شد. به عبارت دیگر، اگر هر نقطه از سطح لاستیک دچار آسیب دیدگی شده باشد، انتقال تصویر بر روی کاغذ در آن نقطه انجام نخواهد شد.
چنان چه دقت لازم در نگه داری و کار با لاستیک انجام شود، دوام و عمر مفید آن را بالا می برد. معمولا در موقع تعویض پلیت، نیازی به تعویض لاستیک نیست، مگر این که سطح آن آسیب دیده باشد.
شست و شو و پاک کردن تصویر از روی لاستیک با استفاده از مواد شیمیایی صورت می گیرد که به این وسیله سطح لاستیک ها برای استفاده و کار با پليت بعدی و دریافت تصویر، پاک و تمیز می شود، پاک کردن لاستیک باید با دقت کافی انجام شود تا از باقی ماندن ذرات مرکب و گرد و غبار بر روی آن جلوگیری شود.
در خلال کار چاپ نیز معمولا اپراتور، ماشین را متوقف کرده و اقدام به پاک کردن لاستیک می کند، تا به این وسیله از تجمع ذرات معلق در هوا و گرد و غبار کاغذ بر روی سیلندر جلوگیری کند و به این ترتیب کیفیت چاپ حفظ شود.
سطح سیلندر چاپ را نیز می توان با استفاده از کاغذ روغنی و یا کاغذ مانیلا پوشاند. این کاغذها زیر روکش استیل سیلندر قرار می گیرند. درجه جذب رطوبت در این نوع کاغذ پایین است و از مرطوب شدن سیلندر جلوگیری می کند. در صورت نیاز می توان طول تصویر را با اضافه کردن کاغذ در زیر بندی سیلندر، به مقدار کمی افزایش داد.
همان طور که در زیر سازی پلیت و لاستیک با قرار دادن تعداد معینی برگ های نازک کاغذ، زیر آن ها، فشار بین سیلندرها را تنظیم می کنند، زیرسازی بیشتر، موجب فشار بیشتر و کشیدگی بیشتر پلیت یا لاستیک می شود. با کم کردن زیرسازی پلیت، تصویر چاپ شونده اندکی کوچک تر می شود و با زیاد کردن زیرسازی پلیت، تصویر اندکی بزرگ تر می شود نیاز به این کار، اغلب در چاپ رنگ دوم با ماشین تک رنگ به وجود می آید که بر اثر تغییر حالت کاغذ در حین چاپ رنگ اول – به خاطر فشار و جذب رطوبت – رنگ دوم به خوبی تنظیم و رجیستر نمی شود. اگر کاغذ جمع تر شده باشد، با کاهش زیرسازی و اگر ابعاد اندکی بزرگ تر شده باشد، با افزایش زیرسازی، روی هم خوردن رنگ ها اصلاح می شود.
ماشین های چاپ افست ورقی
ماشین های افست ورقی در اندازه های گوناگون ساخته می شوند. اما روند تولید آن بیشتر در اندازه نزدیک به ابعاد سری B (اندازه بین المللی کاغذ) است، که کمی از اندازه های کاغذهای سری A بزرگ تر می باشد. ابعاد کاغذ B2 معادل ۷۰۷×۵۰۰ میلی متر است که برای ماشین دو ورقی مناسب است، به همین ترتیب ابعاد B1 ۱۰۰۰× ۷۰۷ میلی متر معادل ماشین ۴٫۵ ورقی و ابعاد B3 یعنی ۳۵۳×۵۰۰ میلی متر برای ماشین یک ورقی مناسب است.
ماشین های چاپ افست ورقی در انواع گوناگون یک رنگ، دو رنگ، چهاررنگ، شش رنگ و بالاتر ساخته می شوند. از دیگر ویژگی هایی که در چاپ ورقی به کار می رود، قابل تبدیل بودن آن از چاپ یک رو به دو رو است، که امکان چاپ پشت و روی کاغذ را به شکل همزمان فراهم می سازد. سیستم چاپ پشت و رو زن را اصطلاحا پرفکتور (Perfector) نیز می نامند.
ماشین های چاپ افست کوچک به شکل وسیعی جایگزین ماشین های لترپرس شده اند که نیازهای کاری چاپخونه داران را در مورد انجام سفارشات چاپی متنوع، فراهم می سازند.
اغلب ماشین های چاپ افست کوچک به صورت یک رنگ و یا دو رنگ و یا به صورت چاپ پشت و روزن ساخته می شوند، اما امروزه با توجه به نیازهای کاری، ماشین های چاپ چهار رنگ و پنج رنگ نیز با فرمت کوچک و بزرگ رایج شده است. فرمت ماشین های چاپ افست کوچک، تقریبا از ابعاد B3 (یک ورقی ۵۲۰×۳۶۰ میلی متر) به پایین است.
ماشین های چاپ افست معمولا دارای واحدهای چاپ جداگانه هستند، که با استفاده از سیلندر انتقال و یا پنجه زنجیر، کاغذ را در بین واحدها حمل می کنند. هر واحد چاپ و یا به عبارت دیگر هر برج چاپ شامل سه سیلندر است، یعنی سیلندر پلیت، سیلندر – لاستیک و سیلندر چاپ که به همراه نوردهای مرکب و آب یک برج کامل چاپ را تشکیل می دهند.
بعضی از ماشین های چند رنگ با قابلیت چاپ پشت و رو ساخته می شوند، که تبدیل این نوع ماشین از چاپ یک رو به دو رو با تنظیم مکانیزم سیلندر انتقال و یا سیلندر پشت و رو صورت می گیرد. به عنوان مثال یک ماشین چاپ پنج رنگ که قابل تبدیل به چاپ پشت و رو باشد، می تواند در حالت یک رو، پنج رنگ را در یک طرف کاغذ چاپ کند، و در حالت پشت و رو چهار رنگ را در یک طرف و یک رنگ را در طرف دیگر چاپ کند.
سیلندر چاپ در ماشین های چند رنگ و پشت و رو زن با روکش مخصوصی پوشیده شده است تا مانع از برخورد مرکب تازه چاپ شده، بر روی سیلندر شود. .
اغلب ماشین های چاپ افست بر اساس انتقال تصویر از سیلندر لاستیک به کاغذ توسط سیلندر فشاریا سیلندر چاپ ساخته شده اند، شکل ۱۰/ ۲ . اما در ماشین های چاپ افست رول و یا بعضی از ماشین های چاپ پشت و رو زن، از سیستم چاپ لاستیک به لاستیک استفاده شده است.
در ماشین های چاپ پشت و رو زن که به این ترتیب ساخته می شوند، سیلندر لاستیک پایینی به عنوان سیلندر چاپ عمل می کند که با برخورداری از یک سری پنجه، کاغذ را در خلال چاپ نگه می دارد و سیلندر لاستیک بالایی طرف دیگر کاغذ را چاپ می کند. .
در ماشین های چاپ چند رنگ برای اطمینان یافتن از انتقال صحیح کاغذ، از پنجه های با ترتیبات مختلف استفاده شده است و با به کارگیری چرخ هایی موسوم به ستاره و یا مجهز کردن سیلندر به سیستم باد، عبور کاغذ از بین واحدهای چاپ، بدون این که علائم ناخواسته ای روی آن ظاهر شود، صورت می گیرد.
در ماشین های چاپ پشت و رو زن، سیلندر رابط می تواند کاغذ را از لبه انتهایی آن دریافت کرده و پشت و رو نماید، که در این صورت باید در برش کاغذ سفید از نظر گونیا بودن و هم اندازه بودن اوراق، دقت کافی به عمل آمده باشد و یا این که ماشین مجهز به چشم الکترونیک برای تغذیه صحیح کاغذ و هدایت آن باشد.
در ماشین های چاپ چند رنگ ضروری است که لبه کاغذ به دقت در پنجه های رابط و حمل کننده قرار گیرد، تا در زمان انتقال، تنظیم و گونیا شدن صحیح آن ممکن شود. در ماشین های چاپ پشت و رو زن، به جای پنجه ممکن است از سیستم های مکنده برای نگه داری لبه انتهایی کاغذ استفاده شود، که این مکنده ها امکان نگه داری و چرخش کاغذ را در زمان چاپ پشت و رو فراهم می کنند.
ماشین های چاپ افست چند رنگ می توانند از ترکیب ساختمانی متنوعی در برج های چاپ برخوردار باشند که یک مورد آن وجود سیلندر مشترک است، یعنی یک سیلندر چاپ در رابطه با دو سیلندر لاستیک قرار می گیرد. این ترکیب در ماشین های افست ورقی رولند (Roland) بیشتر معمول است. سیستم های تغذیه کاغذ سفید و دریافت کاغذ چاپ شده در ماشین های مختلف، بدون در نظر گرفتن تعداد برج های چاپ آن معمولا مشابه یکدیگر است.
ماشین چاپ افست ورقی از چه اجزایی تشکیل شده است ؟
سیستم مرکب
سیستم مرکب دان در ماشین های چاپ افست بزرگ معمولا پیچیده تر از ماشین های کوچک است، ماشین های چاپ افست کوچک معمولا نقط نیاز به تعداد کمی نورد مرکب دارند، البته پیچیدگی سیستم های مرکب دان رابطه ای با اندازه ماشین ندارد، بلکه بیشتر مربوط به کیفیت چابی است که از آن انتظار می رود. در یک ماشین چاپ افست معمولا مركب از طریق سه نورد و یا بیشتر به پلیت تغذیه می شود، این نوردها در حقیقت در انتهای سیستم مرکب دان قرار می گیرند، که شروع کار سیستم از نورد داخل سینی مرکب شکل می گیرد.
سینی مرکب دان، به عنوان مخزن نگه داری و تغذیه مرکب به نوردهاست. جریان مرکب از سینی را به دو صورت می توان کنترل کرد
- با تنظیم پیچ های مرکب دان که در سرتاسر طول آن قرار دارند و امکان کم و زیاد کردن تغذیه مرکب را با وارد آوردن فشار به نيغه مرکب دان فراهم می سازند. (این روش، بیشتر برای تنظیم تغذیه مرکب در قسمتی از سطح چاپی به کار می آید.
- تنظيم جریان مرکب در سرتاسر طول کاغذ با استفاده از نورد مرکب گیر و انتقال آن به نوردهای دیگر این روش معمولا برای کم یا زیاد کردن تغذیه مرکب در کل سطح چاپی به کار می رود.
در حالت دوم نورد تغذیه مرکب در تماس با نورد مرکب گیر بوده و به این وسیله مرکب را دریافت کرده و به نورد تقسیم کننده منتقل می کند، کنترل مقدار مرکب بستگی به مدت زمان تماس نورد تغذیه با نورد داخل سینی دارد.
نوردهای مرکب دان به صورتی قرار گرفته اند که :
- مرکب را به صورت یک قشر نازک و مورد نیاز در می آورند.
- مقدار مرکب لازم را به منظور اطمینان یافتن از پوشش خوب آن بر روی نوردهای روی فرم چاپ (پلیت) در خلال هر دور چرخش سیلندر، فراهم می سازند.
- مرکب را به صورت یکنواخت و با سرعت بر روی نوردها منتقل می کنند.
نوردهای موجود در سیستم مرکب دان از مواد مختلفی ساخته شده اند، نوردهای تغذیه پلیت، دارای پوشش لاستیکی یا پلی اورتان و یا مواد مشابه دیگر هستند. معمولا نوردها نیازی به روکش شدن مجدد ندارند، اما ممکن است پس از مدت زمان خاصی نیاز به سنگ زدن سطح آنها به منظور از بین بردن حالت شیشه ای – که در اثر خشک شدن مرکب بر روی آن به وجود می آید باشد. نوردهای دیگری که در سیستم مرکب دان قرار دارند ممکن است دارای روکش استیل باشند و یا با روکش دفع کننده آب ساخته شوند، که همگی بستگی به نظر طراح و سازنده ماشین دارد.
نوردها علاوه بر حرکت دورانی دارای حرکت پاندولی بین دو نقطه انتهایی هستند، فاصله این حرکت تقریبا ۲۵۰ میلی متر است و به این طریق انتقال و تقسیم مرکب به راحتی انجام شده و امکان پوشش دادن سطح تصویر را فراهم می کند.
در بعضی از سیستم های مرکب دان به جای پیچ های تنظیم مرکب و یا تیغه مرکب دان از النگ و یا گوه و یا ابزار و وسایل دیگری استفاده شده است. کنترل این وسایل ممکن است از طریق سیستم کنترل از راه دور به شکل جداگانه و یا باهم انجام شود. امکان نصب سیستم اتوماتیک شست و شوی نورد در تمام ماشین های چاپ افست وجود دارد.
سیستم آب
ترتیب قرار گرفتن و عملکرد نوردهای آب یا سیستم رطوبت رسانی به پلیت، کم و بیش شبیه به آنچه که در سیستم مرکب دان به آن اشاره شد می باشد، با این تفاوت که تعداد نوردهای مورد نیاز در سیستم آب کمتر از سیستم مرکب دان است. طراحی سیستم آب به گونه ای است که امکان رطوبت رسانی یکنواخت را در خلال کارکرد ماشین فراهم می سازد.
به یک سیستم آب معمولی، دارای دو نورد روی پلیت (فرم) است که معمولا دارای روکش پارچه ای است. این دو نورد با یک نورد فلزی که وظیفه تغذيه آب را به عهده دارد، در ارتباط هستند. رطوبت مورد نیاز از طریق یک نورد با روکش پارچه ای به نورد فلزی منتقل می شود، این نورد نیز خود با یک نورد فلزی که در داخل سینی آب قرار دارد مشخص می شود و ممکن است به وسیله یک موتور الکتریکی به حرکت درآید و یا با استفاده از سیستم ساده دنده و شیطانک اندازه گیری لازم صورت گیرد.
سیستم توضیح داده شده در بالا، معمول ترین سیستم آب در ماشین های چاپ افست ورقی است، اما سیستم های دیگری نیز وجود دارند مانند؛
- سیستم تغذیه آب به وسیله مویی و برس به جای نورد آب.
- سیستم تغذیه آب با استفاده از باد به جای نورد آب.
- روش تغذیه رطوبت از طریق نوردهای مرکب که در ماشین های افست کوچک معمول است و در بعضی از ماشین های بزرگ نیز با استفاده از سیستم آب و الکل استفاده می شود. امروزه از آب خالص به عنوان محلول مرطوب کننده استفاده می شود که در عمل با استفاده از مواد افزودنی به آن باعث افزایش عمر پلیت و بالا بردن کیفیت رطوبت دهی می شود.
پارچه نورد آب ذرات مرکب و پرز کاغذ را جذب می کند، که باید در فواصل زمانی مشخص تمیز شود. شست و شوی نورد آب معمولا در خارج از ماشین و با استفاده از ماشین های نورد شست و شو انجام می شود. در این ماشین ها با استفاده از مواد پاک کننده، پارچه نورد آب را کاملا تمیز کرده و شست و شو می دهند و سپس خشک می کنند. .
سیستم رطوبت الکلی
تجربه نشان داده است که با استفاده از محلول مرطوب کننده با درجه پ هاش (PH) بین ۴٫۸ و ۵۵ بهترین نتیجه را در چاپ افست حاصل می شود. فقط با افزودن ۵ در صد الكل ایزوپروپیل، می توان کشش سطحی را کاهش داد (کشش سطحی خاصیتی است که می تواند کنترل کننده پخش شدن و یا پخش نشدن آب باشد).
این میزان کاهش، نسبت به استفاده از آب خالص، ۳۳٫۳ درصد است. بنابراین مشاهده می شود که فقط با اضافه کردن ۵ درصد الكل، بهبود قابل توجهی در رطوبت گیری پلیت ایجاد خواهد شد.
اسیدی بودن PH محلول، موجب غیر حساس شدن قسمت های بدون تصویر پلیت و حفظ رطوبت گیری آن می شود. سیستم رطوبت الكلی نسبت به سیستم رطوبت با آب معمولی از مزایای زیادی برخوردار است. که شامل، کاهش زمان آماده سازی ماشین و کاهش باطله و افزایش کیفیت چاپ و واضح بودن تصویر می شود.
همچنین امکان تغذیه لایه نازک تری از رطوبت را بر روی پلت فراهم می سازد، چاپ با رطوبت کمتر یعنی جلوگیری از به وجود آمدن اشکالاتی مثل کش آمدن کاغذ در اثر رطوبت زیاد و کاهش تمایل مرکب به امولسيون (Emulsion).
کنترل تغییرات پدید آمده در موقع چاپ با استفاده از سیستم الكل نسبت به سیستم آب معمولی – که نوردهای آن دارای روکش پارچه ای هستند – بسیار سریع تر انجام می شود. . پایین آمدن درجه حرارت سیستم آب با استفاده از الکل که نقش خنک کننده دارد به راحتی انجام می شود (حفظ درجه حرارت در حدود ۱۰ درجه سانتی گراد). با استفاده از محلول های الکلی با نسبت ۵ تا ۱۵ درصد الکل می توان این خاصیت را در ماشین ایجاد نمود. در ماشین های چاپ چند رنگ می توان از سیستم رطوبت الکلی در برج آخر چاپ و به منظور ورنی زدن استفاده نمود .
ساختمان و طرز کار قسمت تغذیه و تحویل کاغذ
تخته کاغذ سفید در ماشین های چاپ، وظیفه کاغذرسانی به برج چاپ را به عهده دارد. برای جداسازی ورق های کاغذ از یکدیگر از میله های مخصوصی در جلو و عقب کاغذ استفاده می کنند که متصل به جریان باد هستند و بر حسب طراحی ماشین در اطراف دسته کاغذ قرار می گیرند. با برقراری جریان باد که از طریق پمپ باد صورت می گیرد، ورق های دسته شده بر روی تخته، هنگام وارد شدن به ماشین یک به یک جدا می شوند، پس از جدا شدن یک برگ از دسته کاغذ، مکنده های لاستیکی موسوم به فوتک، کاغذ را به روی سینی تغذیه منتقل می کنند. کل این مجموعه را سیستم تغذیه کاغذ یا آپارات می گویند.
کاغذ پس از عبور از سینی تغذیه به طرف پنجه ها هدایت می شود. سرعت کار قسمت . تغذیه، باید با سرعت ماشین هماهنگ باشد، به شکلی که کاغذ را در زمان صحیح به سنجاق ها برساند. در ماشین های کوچک تر، کاغذ فقط با استفاده از سنجاق های جلو به ماشین تغذیه می شود. اما در ماشین های بزرگ تر، استفاده از نشان به منظور گونیا کردن کاغذ قبل از انتقال به سیلندرها لازم است.
در قسمت آپارات از تجهیزات کنترل کننده به منظور تغذیه صحیح کاغذ استفاده می شود تا در هر نوبت فقط یک برگ کاغذ به داخل ماشین منتقل شود، همچنین سیستم موسوم به «دو تا بگیر»، از داخل شدن کاغذهای پاره و یا دوبله جلوگیری می کند. مکانیزم قسمت تحویل کاغذ چاپ شده یا به عبارت دیگر تخته چاپ شده، از قسمت های اساسی ماشین است که شامل یک سری پنجه های انتقال دهنده است که بر روی زنجیر نصب شده و وظیفه انتقال کاغذ از سیلندر چاپ به تخته تحویل را به عهده دارند. به این ترتیب که پنجه های زنجیر، کاغذ چاپ شده را از سیلندر چاپ دریافت کرده و آن را بر روی تخته رها می کنند.
قسمت چاپ شده کاغذ به طرف بالا قرار دارد و با استفاده از تجهیزات مختلف، کاغذ چاپ شده با نظم خاصی بر روی تخته دسته می شود. در قسمت تحویل نیز از میله های مجهز به باد و همچنین قرقره های مکنده و تجهیزات لازم برای جلوگیری از لوله شدن کاغذ و وسایل پرزگیر و خنثی کننده الکتریسیته ساکن استفاده می شود. در بعضی از ماشین ها از تجهیزات ساده تری برای تحویل کاغذ چاپ شده استفاده می شود که بدون استفاده از تجهیزات جانبی و پر زدن، کاغذها را بر روی یکدیگر قرار می دهد.
دسته شدن کاغذهای کوچک بسیار آسان تر از دسته کردن کاغذهای با ابعاد بزرگ است. کاغذ چاپ شده ممکن است در خلال قرار گرفتن بر روی تخته تحویل، از خشک کن عبور داده شود و یا به طور معمول از سیستم پودر پاش برای خشک شدن مرکب بر روی آن استفاده شود. در ماشین های بزرگ از سیستم های خشک کن ماوراء بنفش (0V) یا مادون قرمز (R) نیز استفاده می شود. این نوع ماشین ها معمولا مجهز به تخته تحویل با ارتفاع بلند هستند، که قسمت خشک کن در آن ها پس از آخرین برج چاپ و قبل از تخته تحویل نصب شده است.
ممکن است سیستم خشک کن در بین برج های چاپ نیز قرار داده شود. در قسمت تحویل، معمولا از لامپ های روشنایی استفاده می شود تا اپراتور امکان مشاهده و کنترل کاغذ چاپ شده را به راحتی داشته باشد. خارج کردن کاغذ چاپ شده از قسمت تحویل به منظور کنترل کیفیت چاپ، بدون نیاز به توقف ماشین امکان پذیر است. هر دو قسمت تغذیه و تحویل کاغذ، مجهز به تجهیزاتی هستند که بدون نیاز به توقف ماشین، امکان تغذيه و تخلیه کاغذ را فراهم می کنند. در ماشین های چاپ افست، با استفاده از تجهیزات اضافی، انجام عملیاتی مثل نمره زنی،پرفراژ، خط برش و چاپ اضافی امکان پذیر خواهد بود.
کنترل از راه دور سیستم مدیریت ماشین
در ماشین های چاپ افست، اغلب کلیدهای کنترل و آمپرهای سرعت و فشار باد و مکش و دیگر تجهیزات مربوط به کنترل و فرمان در انتهای ماشین و در کنار تخته تحویل نصب شده است. بنابر این اپراتور می تواند ضمن کنترل و بازدید کار چاپ شده، هرگونه فرمان لازم را نیز با استفاده از کلیدهای کنترل از قسمت تحويل صادر نماید. سیستم های کنترل از راه دور، بر روی ماشین های ورقی و رول استفاده می شود که ترتیب عملکرد آنها بستگی به طراحی سازنده آن دارد.
استفاده از کلیدهای کنترل به منظور بالا بردن سرعت تولید است. کلیدهای کنترل معمولا عملیات متعددی را که به طور اتوماتیک قابل اجراست تحت کنترل در آورده و نیاز به وجود سیستم کنترل مرکزی را به حداقل می رسانند. به عنوان مثال تغذیه مرکب را می توان با کنترل های الکترونیکی تنظیم نمود که در غیر این صورت تنظیم آن با دست و به صورتی وقت گیر انجام می شود.
در بعضی از سیستم ها، یک اسکنر بزرگ در مجاورت ماشین چاپ وجود دارد که پلیت را قبل از شروع چاپ، اسکن کرده و اطلاعات لازم در مورد مقدار مرکب مورد نیاز در مناطق مختلف پلیت را به کنسول کنترل ماشین ارسال می کند. با دریافت این اطلاعات (دیتا) می توان مرکب دان را در حالی که پلیت بر روی ماشین بسته می شود تنظیم نمود.
پس از شروع چاپ، امکان تغییرات به منظور تنظیم دقیق تر رنگ، وجود دارد. کامپیوتر ارقام جدید را مانیتور کرده و اطمینان لازم را از جهت حفظ و کارکرد آن در طول زمان چاپ فراهم می سازد. این اطلاعات در نوبت های بعدی چاپ نیز قابل استفاده است که آماده سازی ماشین را به سرعت امکان پذیر می سازد.
برای شناسایی تفاوت ها و قابلیت های مختلفی که از نظر تکنیکی در ساخت ماشین چاپ به کار گرفته می شود، لازم است مشخصات دقیقی که نشان دهنده امکانات کاری و قابلیت های تکنیکی هر ماشین است به طور واضح ذکر شود و امکانات تکنیکی که به طور استاندارد در ماشین استفاده شده، مشخص گردد.
این موضوع را می توان به طور خلاصه به شرح ذیل طبقه بندی کرد:
- ماشین های معمولی؛ ماشین چاپ بدون هیچ گونه لوازم و متعلقات اضافی
- ماشین های پیشرفته؛ ماشین چاپ معمولی با امکانات اضافی، مثل سیستم تنظیم پلیت و سیستم آب و الکل و کنترل اتوماتیک مرکب و چاپ.
- ماشین بسیار پیشرفته؛ با امکانات اضافی مثل سیستم اسكن پلیت، سیستم اندازه گیری دنسیته رنگ و سیستم اتوماتیک شست و شوی لاستیک است. سیستم های کنترل از راه دور و یا به عبارت دیگر مدیریت کنترل ماشین در حال پیشرفت به سوی استفاده از کنترل های تمام دیجیتال برای عملکرد ماشین و اپراتور است. توسعه این تکنولوژی ادامه یافته و تمام بخش های صنعت چاپ را نیز در بر گرفته است.
آماده سازی ماشین و چاپ
زمان لازم برای آماده سازی ماشین چاپ بستگی به نوع کار و استانداردهای مورد نظر در روند تولید و قابلیت های ماشین از نظر میزان عملیات اتوماتیک دارد. کارهای اصلی که باید برای آماده سازی ماشین انجام شود، شامل چیدن تخته کاغذ و تنظیم سیستم تغذیه و تحویل و همچنین تنظیم مسیر حرکت کاغذ به داخل ماشین است.
تیغه مرکب دان باید به صورتی تنظیم شود که مرکب بیشتری را به قسمت های تیره تر تغذیه کند و پلیت نیز باید براساس گودی سیلندر زینک و نوع کاغذ مصرفی شود. متوسط سرعت چاپ در ماشین های ورقی از ۳۰۰۰ تا ۱۳۰۰۰ دور در ساعت زیرسازی و تنظیم شود. متوسط سرعت چاپ در ماشین های ورقی متغیر است که بستگی به طول زمان چاپ، نوع کاغذ مصرفی و کیفیت کار ماشین دارد.
نور ماشین خانه و مقایسه نمونه چاپی با اریژینال
استفاده از میز نور و کابین های استاندارد به منظور مشاهده نمونه و تطبیق آن با کار چاپ شده، در شرایط نوری یکسان می تواند نتیجه قابل قبولی را فراهم سازد. چنین سیستم هایی تحت شماره استاندارد ۹۵۰ BS مشخص شده اند.
بخش اول از استاندارد ۹۵۰ BS به مقایسه و تطبیق کارهای چاپی رنگی با نمونه گرفته شده، اشاره دارد و بخش دوم آن مشخص کننده شرایط لازم برای مقایسه کار چاپی با اریژینال ترانسپارنت (اسلاید) است.
در ماشین های چاپ رول امکان مشاهده کار چاپی با روش ذکر شده در بالا وجود ندارد، چون کاغذ رول دائما در حال حرکت بوده و برای مشاهده آن، به تجهیزاتی مثل آینه های گردان یا نور استروبسکوپ (Strobscop) نیازمندیم. این وسیله حالتی را ایجاد می کند که رول چاپی را به شکل ساکن می نمایاند و امکان مشاهده کار را فراهم می سازد.
در ماشین های رول که با عرض زیاد کار می کنند، امکان حرکت دادن و جابه جایی استروبسکوپ به منظور مشاهده قسمت های مختلف از کار چاپ شده فراهم می شود و با بزرگ نمایی قسمت مورد نظر می توان مشخصات لازم را کنترل کرد.
ماشین چاپ افست رول
یک ماشین چاپ افست رول از یک یا چند رول کاغذ تغذیه می شود. نوار کاغذ با عبور از برج های چاپ به قسمت تحویل وارد می شود. کاغذ چاپ شده با توجه به طراحی ماشین به یکی از سه صورت زیر تحویل خواهد شد
- کاغذ چاپ شده مجددا به صورت رول، جمع می شود. (مثل لفاف های بسته بندی)
- کاغذ چاپ شده به صورت فرم های تا شده تحویل می شود که این روش بسیار معمول است. (مثل کتاب درسی)
- کاغذ چاپ شده برش خورده و در ابعاد مشخص به صورت ورق تحویل می شود. (مثل کاغذ کادو)
رول چاپ شده ممکن است در قسمت انتهایی ماشین به صورت آکاردئونی تحویل شود. (مثل فرم های به هم پیوسته کامپیوتری)
عرض رول کاغذ در ماشین های رول ممکن است تا ۶٫۵ متر نیز برسد، که حتی در چاپ روزنامه نیز مصرف دارد. البته برای انجام اکثر کارهای معمول چاپی، حداکثر عرض رول ۱۱۶ سانتی متر و با قطع چاپ یا دور سیلندر ( Cut- off ) تا ۷۵۰ میلی متر است، که با حداکثر سرعت ۴۰۰۰۰ چاپ در ساعت انجام می شود. البته ماشین های رول با ابعاد متفاوت از نظر عرض رول و قطع چاپ، ساخته می شوند.
ماشین های چاپ رول بر اساس نوع سیستم انتقال تصویر از لاستیک بر روی کاغذ، به سه گروه طبقه بندی می شوند.
در ماشین های افست رول که با روش لاستیک به لاستیک چاپ می کنند، هر برج چاپ شامل چهار سیلندر است. دو سیلندر پلیت و دو سیلندر لاستیک، تصویر از روی هر پلیت به سیلندر لاستیک مجاور به آن منتقل می شود و با عبور کاغذ از بین سیلندرهای لاستیک پشت و روی آن به طور همزمان چاپ می شود، که در این حالت هر یک از سیلندرهای لاستیک نقش سیلندر چاپ را برای دیگری ایفا می کند.
این نوع ماشین از انعطاف پذیری زیادی برخوردار است. تعدادی از برج های چاپ را می توان برای چاپ کارهای تک رنگ استفاده نمود و یا این که از تعداد کمتری از برج های چاپ به منظور چاپ کارهای رنگی استفاده کرد .
طراحی برج های چاپ در بعضی از ماشین های لاستیک به لاستیک به صورتی است که برج چاپ در زاویه ۹۰ درجه قرار گرفته و حرکت رول در این ترکیب بندی، به صورت عمودی انجام می شود. این نوع ماشین ها به عنوان ماشین چاپ لاستیک به لاستیک مدل آرک (Arch) شناخته می شوند. در این مدل امکان اضافه کردن یک واحد پلیت اضافی برای چاپ یک رنگ اضافی ((Spot Color با یکی از سیلندرهای لاستیک وجود دارد. این نوع ترکیب معمولا در ماشین های چاپ روزنامه و مجله بیشتر مصرف دارد.
ماشین های رول با عرض زیاد همیشه دارای قطع چاپ یا دور سیلندر ( Cut – off ) مشخصی هستند، به عبارت دیگر باید گفت که اندازه صفحه در هر کار چاپی تابع نوع طراحی ماشین است و به وسیله آن تعیین می شود. قسمت تاکن در ماشین های رول ممکن است امکان بیش از ۲۰ نوع تای مختلف را فراهم سازد. در ماشین های چاپ افست رول با ترکیب سیاره ای (Satellite) مجموعه ای از برج های چاپ که هر کدام شامل سیلندر پلیت و لاستیک هستند، همگی در اطراف یک سیلندر چاپ بزرگ قرار گرفته اند، مانند سیاره ها و اقماری که به دور یک کره می چرخند.
هنگامی که کاغذ، به ترتیب از فضای بین سیلندر چاپ و سیلندر لاستیک عبور می کند، یک رنگ بر روی آن چاپ شده و با یک دور چرخش کامل، رنگ های مختلف به تعداد سیلندرهای موجود، چاپ خواهد شد. با عبور کاغذ از یک برج چاپ دیگر پشت آن نیز به همین ترتیب چاپ می شود. از این مدل ماشین برای چاپ کارهای رنگی با تیراژ بالا که دقت چاپ و روی هم خوردن رنگ ها در آن از اهمیت زیادی برخوردار است، استفاده می شود.
بر خلاف ماشین های چاپ لاستیک به لاستیک که در آن کاغذ بدون وجود هیچ گونه حمایتی از بین سیلندرها عبور می کند در سیستم ماشین های رول با ترکیب بندی سیاره ای (Satellite) کاغذ به دور سیلندر بزرگ پیچیده شده و با دقت زیاد حمایت می شود.
ماشین های چاپ رول با ترکیب بندی جمع و جور از ساختمان سنگین تری نسبت به ماشین های رول با ترکیب بندی لاستیک به لاستیک برخوردار هستند. ماشین های چاپ افست رول را می توان به دو دسته، چاپ سرد یا بدون خشک کن (Coldset) و چاپ گرم یا با خشک کن (Headset) طبقه بندی کرد.
ماشین های افست چاپ سرد اغلب برای چاپ روزنامه و مجله های تک رنگ و کتاب بدون تصویر و یا با تصویر کم به کار می رود. کاغذ مصرفی در این نوع چاپ باید از قدرت جذب بالایی برخوردار باشد و مرکب آن نیز به شکلی فرموله شود که به سرعت جذب شود، به صورتی که فرم های تاشده را بتوان در پایان کار بدون مالیده شدن مرکب از ورقی به ورق دیگر دریافت نمود. در ماشین های افست رول با سیستم چاپ لاستیک به لاستیک از روش چاپ با خشک کن استفاده می شود. به این صورت که قبل از رسیدن به واحد تاکن، کاغذ از یک سیستم خشک کن عبور می کند و کاملا خشک می شود.
در ماشین های افست رول با ترکیب بندی سیاره ای (Satellite) کاغذ دوباره از واحد خشک کن عبور می کند، یک بار پس از واحد چاپ اول و یک بار پس از واحد چاپ دوم و قبل از رسیدن به تاكن. سیستم چاپ گرم امکان استفاده از کاغذهای مختلف را فراهم می کند و کیفیت چاپ آن نیز در سطح بالاتری نسبت به چاپ سرد قرار دارد.
خشک کردن کاغذ در این ماشین ها با عبور کاغذ از کوره های حرارتی مخصوص – که مجهز به سیستم حرارتی گازی و یا هوای گرم و یا ترکیبی از هر دو سیستم است به انجام می شود. راه دیگر این است که با عبور کاغذ از بین اشعه مادون قرمز و یا ماوراء بنفش، مرکب خشک می شود. پس از عبور از واحد خشک کن، کاغذ را از بین نوردهای خنک کننده موسوم به (ChillroII) عبور می دهند تا دمای آن کاهش پیدا کند و به این وسیله از شکنندگی آن قبل از رسیدن به واحد تاكن جلوگیری شود. کاغذ را همچنین از واحد رطوبت دهی نیز عبور می دهند تا رطوبت از دست رفته آن مجددا تا حدودی تأمین شده و به این وسیله از بزرگ شدن و کش آمدن آن نیز جلوگیری شود.
مرکب چاپ گرم (heat set) با فرمول خاصی تهیه می شود که مناسب با سیستم های حرارتی خشک کن ها می باشد. به منظور تأمین کار کرد بدون وقفه و جلوگیری از توقف ماشین، تعویض رول های کاغذ معمولا با چسباندن لبه رول جدید به انتهای رول در حال مصرف و به صورت اتوماتیک انجام می شود.
یک مانیتور می تواند عمل اتصال رول ها را به یکدیگر در ماشین تحت لیست نظارت و کنترل در آورده و با خارج کردن ماشین از حالت چاپ و در نهایت خروج باطله از مدار حرکت، ادامه چاپ را کنترل نماید. همان طور که قبلا هم اشاره شد، مناسب ترین قطع چاپ یا دور سیلندر (Cut-off) در ماشین های افست گرم در انگلستان ۶۳۰ میلی متر است. بعضی از سازندگان ماشین های رول به منظور کاهش باطله و هزینه کاغذ، قطع چاپ را تا ۶۲۰ و ۶۲۵ میلی متر کاهش داده اند که به این وسیله در حالت اول ۱/۵ درصد و در حالت دوم /۷۵ درصد صرفه جویی خواهد شد. ترکیب معمول در ماشین های رول که با یک رول کاغذ کار می کنند، به شرح زیر است:
- چاپ ۱۶ صفحه با حداکثر عرض رول تا ۹۰۰ میلی متر و قطع چاپ تا ۶۳۰ میلی متر.
- چاپ ۳۲ صفحه با حداکثر عرض رول تا ۹۰۰ میلی متر و قطع چاپ تا ۱۲۶۰ میلی متر.
ماشین های چاپ رول با تغذیه دو رول می توانند دو برابر تعداد صفحات ذکر شده را چاپ کنند.
ماشین های چاپ رول باریک یا ۸ صفحه
این نوع ماشین با ترکیب چاپ لاستیک به لاستیک ساخته شده و عموما با اندازه کاغذ A2 (۴۵۰×۶۴۰ میلی متر) که در ۸ صفحه قطع A4 تا می شود کار می کند، در حالی که ماشین های افست رول معمولی، فرم های دو برابر این ابعاد، یعنی ۱۶ صفحه در قطع A4 را چاپ می کنند.
از آن جا که عرض رول بزرگ تر از اندازه قطع چاپ (Cut-off) است، بنابراین راه کاغذ در فرم های تا شده به موازات ضلع کوچک تر قرار می گیرد و یا به عبارت دیگر ماشین به صورت بی راه یا ( Short – grain ) کار می کند، در صورتی که فرم های تا شده به شکل (Long grain) یعنی به راه کاغذ برای صحافی مناسب تر است.
ماشین های چاپ با فرمت بزرگ و بی راه
در سال های اخیر تقاضای زیادی در مورد چاپ در فرمت بزرگ مشاهده شده است که مربوط به ماشین هایی است که قطر سیلندر آنها کوچک تر از عرض رول باشد. به عنوان مثال اگر ماشین امکان چاپ فرم ۳۲ صفحه در قطع A4 را دارد، عرض رول آن ۱۲۶۰ تا ۱۳۰۰ میلی متر است و قطر آن ۹۰۰ میلی متر می باشد که امکان در طول ۴۵۰ میلی متر را فراهم می کند.
سرعت تولید یکی از ویژگی های این ماشین نسبت به ماشین چاپ با فرمت کوچک است و افزایش تولید به میزان ۴۰ درصد نسبت به فرم های چاپ شده را در جهت راه کاغذ دارد. ماشین های چاپ بزرگ از تنوع خوبی در تولید انواع فرم ها و ابعاد کار برخوردار هستند و تنها نکته منفی، قیمت گران آن هاست.
عملیات پس از چاپ در یک خط با ماشین چاپ رول
چنان چه عملیات پس از چاپ به طور پیوسته و در ادامه ماشین چاپ انجام شود، صرفه جویی در وقت و هزینه را در بر خواهد داشت. اغلب ماشین های رول مجهز به قسمت تاکن هستند، در حالی که عملیات دیگری را نیز (مثل مفتول دوزی، چسب زنی ساخت پاکت نامه، شماره زنی و بسته بندی و بارکد زدن تولیدات چاپی) با استفاده از چاپگرهای لیزری یا چاپگر جوهر افشان ( Ink – jet ) انجام می دهد. امکانات جانبی که به همراه ماشین چاپ رول عرضه می شود، اغلب بنا به درخواست خاص مشتری است که می تواند شامل خطوط کامل صحافی برای تولید کتاب به شکل مستقیم از رول کاغذ سفید تا کتاب صحافی شده با جلد شومیز باشد.
ماشین های چاپ فرم پیوسته ( چندمنظوره )
ماشین های چاپ مخصوص کار با رول کم عرض، که به طور عمده برای چاپ و تولید لوازم التحریر، هدایای تبلیغاتی مثل دفترچه یادداشت و یادداشت و کاغذهای پشت چسب دار و برچسب به کار می روند. خصوصیات این نوع ماشین ها با ماشین های افست رول که قبلا در مورد آن بحث شد، کاملا متفاوت است.حداکثر عرض رول در این ماشین ها، در مقایسه با ماشین های چاپ رول بسیار ناچیز است. ماشین های چاپ برچسب معمولا با عرض رول ۲۵۰ میلی متر و ماشین های چاپ دفتر و نوشت افزار معمولا با عرض رول ۵۰۸ میلی متر کار می کنند.
مدل های دیگری نیز با عرض رول تا ۷۶۳ میلی متر برای انجام کارهای مختلف تجاری استفاده می شوند که بیشتر به عنوان یک ماشین چند منظوره که با رول تغذیه می شود شناخته می شوند و قابل مقایسه با ماشین های افست رول بزرگ نیستند. ثابت و یا متغیر بودن اندازه سیلندر، یکی از ویژگی های ماشین های رول باریک است.
قابلیت تغییر اندازه سیلندر در این ماشین، امکان انعطاف بیشتری را از نظر انجام کارهای مختلف فراهم می سازد. به عنوان مثال، محیط سیلندر برای چاپ این نوع ماشین ها معمولا ۲۴٫۷۵، ۲۴، ۲۲، ۲۰ و ۱۷ اینچ است که با یک سیلندر ۲۴ اینچ می توان فرم های ۲۴، ۱۲، ۸، ۶ و ۴ اینچ را نیز تولید کرد.
این ماشین های چاپ چند منظوره می توانند انواع رول های کاغذ پشت چسب دار و پلاستیک و فویل های بسته بندی را چاپ کنند. ماشین های چاپ رول چند منظوره معمولا با روش «افست » چاپ می کنند، اما ماشین ها را می توان متناسب با چهار روش اصلی چاپ تولید کرد که عمده ترین روش به کار رفته در آن ها لترپرس و فلکسو است. تجهیزات بعد از چاپ مثل ورنی زنی، لمینت، تیغ زنی و طلاکوبی نیز در این ماشین ها به صورت متصل و در یک خط با ماشین چاپ به کار گرفته می شود.
ماشینهای چاپ برجسته (letterpress)
چاپ برجسته قدیمی ترین فرآیند چاپ است و از نظر سطح کاربرد در درجه دوم اهمیت قرار می گیرد. ۳ طرح اساسی برای ماشینهای چاپ برجسته وجود دارد که عبارتند از: ماشینهای مسطح، ماشینهای غلتکی با بستر تخت و ماشینهای دوار یا روتاری.
ماشین مسطح ماشینی است که در آن چاپ تصویر به وسیله تماس دو سطح تخت و مسطح با یکدیگر انجام می شود. لوح چاپ برجسته در حالت عمودی روی بستر نگهدارنده لوح چاپ نصب می شود و به وسیله یک حرکت کف زدنی (یا صدفی) یا لغزشی روی کاغذ چاپ پذیر فشرده می شود. کاغذ را روی سطحی تخت قرار میدهند که با ورقی از کاغذ روغنی روکش شده است.
در ماشینهای چاپ غلتکی با بستر تخت از یک بستر تخت متحرک برای نگهداشتن فرم چاپی یا لوح چاپ استفاده می شود، در حالیکه غلتکی ثابت عامل فشارنده کاغذ است. کاغذی که به وسیله گیره ها روی استوانه نگهداشته شده است، روی سطح لوح چاپ برجسته غلتانده می شود و تصویر با عبور از بستر زیر غلتک به آن انتقال می یابد. در هر دوران استوانه یک چاپ انجام می گیرد و سپس دو عضو از یکدیگر جدا می شوند و استوانه چرخشی دیگر دارد تا در این زمان بستر نگهدارنده لوح چاپ برجسته به محل اولیه خود بازگردد.
ماشین چاپ برجسته دار سریعترین نوع ماشینهای چاپ برجسته است و بیشترین کاربرد را نیز دارد. در ماشینهای چاپ برجسته دوار سطح لوح چاپ و همچنین سطح غلتک فشارنده هر دو استوانه ای هستند. در این ماشین از هر نوع لوح چاپ نظير لوحهای الكتروتایپ، استریوتایپ یا لوحهای پلاستیکی یا فلزی پیچیده دور استوانه ها می توان استفاده کرد مشروط بر آنکه لوح قابل تغییر شکل باشد به این معنا که روی استوانه جفت شود و همچنین دارای سختی کافی نیز باشد.
روش چاپ لترپرس امروزه جای خود را به دیگر روش های چاپی مثل افست داده است. ماشین های چاپ لترپرس (یعنی روشی که فرم چاپ آن برجسته است) را می توان به دو گروه طبقه بندی کرد:
- ماشین های مسطح
- ماشین های سیلندری
ماشین های چاپ لترپرس مسطح چیست؟
در اغلب ماشین های مسطح فرم چاپی به شکل برجسته و در حالت عمودی بر روی ماشین بسته می شود و مرکب را از طریق نوردهای مرکب دان که بر روی فرم به طرف بالا و پایین حرکت می کنند، دریافت می کند. کاغذ سفید بر روی صفحه صاف قرار می گیرد که این صفحه با حرکت پاندولی، کاغذ را بر روی فرم چاپی فشار می دهد.
ندازه چاپ این ماشین ها حداکثر تا ۳۳۰×۴۵۷ میلی متر است و به همین دلیل فقط امکان چاپ کاغذهای در قطع کوچک را دارد. صفحه ماشین با استفاده از کاغذ و یا مقوا محافظت می شود تا از صدمه دیدن آن در موقع وارد کردن فشار به فرم جلوگیری شود، به این وسیله زیرسازی صفحه ماشین به منظور تنظیم فشار چاپ و در موقع آماده سازی ماشین صورت می گیرد.
از ماشین های لترپرس مسطح برای چاپ کارهای محدودی مثل چاپ کارت ویزیت، چاپ سربرگ، پاکت نامه و انواع فرم های چاپی مشابه به آن استفاده می شود. عملیات دیگری مثل برجسته کردن، برش و پرفراژ نیز با این نوع ماشین صورت می گیرد. انواع مخصوص آن برای طلاکوبی نیز استفاده می شود. این ماشین ها در ایران به نام ماشین ملخی معروف هستند.
ماشین های چاپ لترپرس سیلندری
در این ماشین ها، فرم چاپی را به شکل افقی و تخت بر روی شاسی ماشین می بندند، که با حرکت صفحه ماشین به طرف جلو و عقب، فرم چاپی در زیر نوردهای مرکب قرار می گیرد. کاغذ سفید در پنجه های سیلندر چاپ که در بالای شاسی نصب شده، قرار می گیرد و حرکت آن نسبت به حرکت صفحه ماشین زمان بندی می شود.
در زمان چاپ، سیلندر بر روی صفحه ماشین حرکت دورانی دارد و به این وسیله قسمت های مختلف فرم در تماس با کاغذ قرار می گیرند و با چرخش سیلندر، قسمت های مورد نظر بر روی کاغذ چاپ می شود. پس از چاپ، تماس سیلندر با صفحه ماشین قطع شده و امکان برگشت و آماده شدن صفحه برای چاپ برگ بعدی فراهم می شود. از آن جا که با این روش، فشار لازم برای چاپ، نسبت به ماشین های لترپرس مسطح (ملخی) کمتر است، ابعاد بزرگ تری را می توان چاپ نمود.
ظرفیت ماشین های چاپ سیلندری، به حداکثر اندازه فرم و حداکثر اندازه کاغذ که به دور سیلندر پیچیده می شود، بستگی دارد. اندازه کاغذ معمولا کمی بزرگ تر از اندازه فرم است. امروزه از ماشین های چاپ لترپرس سیلندری کمتر برای چاپ استفاده می شود و با باز کردن توردها بیشتر برای تیغ زنی مورد استفاده قرار می گیرد.
ماشین های چاپ لترپرس روتاری
ماشین های چاپ لترپرس ورقی یا سیستم روتاری (دوار) به منظور دستیابی به سرعت تولید بیشتر نسبت به ماشین های لترپرس تخت، ساخته شده اند، که از پلیت های چاپی سبکی که به دور سیلندر بسته می شوند، استفاده می کنند(مثل چاپ نایلوپرینت). بنابراین سیلندر ماشین سبک تر شده و امکان حرکت سریع تر آن فراهم می شود. اندازه کاغذ در این ماشین از ۵۳۰× ۳۸۰ میلی متر تا ۱۳۲۰x۱۸۴۰ میلی متر متغیر است. برای چاپ کتاب اغلب از سیستم چاپ پشت و رو استفاده می شود.
واحدهای چاپ در این نوع ماشین ها با ترکیب منفرد و جداگانه طراحی شده و کاغذ ابتدا به واحد چاپ اول تغذیه شده که یک طرف آن چاپ می شود و سپس در مرحله بعدی با استفاده از سیلندر رابط به واحد چاپ دوم انتقال می یابد که در این قسمت پشت کاغذ نیز چاپ می شود.
ماشین هایی که با کاغذ رول تغذیه می شوند، به صورت یک رنگ و یا چند رنگ ساخته – شده اند که هر واحد چاپ آن توانایی چاپ تعداد صفحات معینی را دارد. به عنوان نمونه یک ماشین چاپ روزنامه از تعداد متعددی برج چاپ، معمولا شامل ۵ یا ۶ واحد چاپ تشکیل شده است. اما در بعضی موارد تا ۱۶ واحد چاپ نیز استفاده می شود. هر واحد پاپا می تواند یک فرم ۸ صفحه را چاپ کند (چهار صفحه رو و چهار صفحه پشت). هر واحد چاپ از طریق یک رول جداگانه تغذیه می شود که رول های چاپ شده قبل از مرحله تا شدن و برش بر روی یکدیگر قرار می گیرند.
سرعت چاپ ماشین برای چاپ مجله و کارهای تجاری تا ۲۵۰۰۰ چاپ در ساعت و در مورد چاپ روزنامه تا ۷۰۰۰۰ چاپ در ساعت است که بستگی به کیفیت کاغذ دارد. سرعت چاپ در ماشین های ورقی اغلب زیر ۱۰۰۰۰ چاپ در ساعت است که قابل مقایسه با ماشین های رول نیست.
ماشینهای چاپ فلکسوگرافی
امروزه روش چاپ فلکسوگرافی به عنوان اساسی ترین روش چاپ برجسته با کیفیت چاپ خوب و سرعت بالا، جای خود را در روش های عمده چاپی مستحکم کرده است. قبلا به روش فلکسو، چاپ «آتیلین» می گفتند؛ چون در ابتدا از رنگ های آنیلین برای چاپ فلکسو استفاده می شد که سرعت خشک شدن آنها به دليل الكل مصرفی بسیار زیاد بود.
با پی بردن به مضر بودن این نوع مرکب در چاپ بسته بندی که برای بسته بندی مواد غذایی به کار می رفت، استفاده از این نوع مرکب متوقف شد. چاپ فلکسو عمده ترین روش چاپی در بازار کار بسته بندی به شمار می رود. واحدهای چاپ در این ماشین؛ (چهار واحد چاپ) در اطراف یک سیلندر چاپ مرکزی قرار گرفته اند.
یک واحد (یونیت) چاپ فلکسو شامل سینی مرکب دان . حاوی مرکب رقيق و با قابلیت خشک شدن سریع. به همراه یک نورد لاستیکی انتقال دهنده مرکب که در داخل سینی قرار دارد تشکیل شده است. این نورد در تماس با نورد آنیلوکس (Antiox) که سطح آن از حفره های بسیار ریز تشکیل شده، قرار دارد. سپس مرکب از نورد آنیلوکس به کلیشه منتقل می شود.
پلیت فلکسو که به کلیشه معروف است، از جنس لاستیک و یا فتوپلی مر ساخته شده و به دور سیلندر بسته می شود و مرکب را از نورد آنیلوکس دریافت می کند. سپس با انتقال آن بر روی مواد چاپ شونده مثل سلفون یا فیلم های بسته بندی که از بین سیلندر پلیت و سیلندر چاپ عبور می کند، تصویر مورد نظر را چاپ می کند.
ماشین های چاپ فلکسو معمولا با یک سیلندر چاپ مرکزی و یا چند سیلندر چاپ جداگانه می توانند تعداد متعددی از واحدهای چاپ را با اندازه های مختلف تشکیل دهند که مناسب با نوع کار چاپی و نیازهای آن باشد. همان طور که روش چاپ افست توانست در سال های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ با عرضه تکنولوژی جدید، پیشرفت قابل ملاحظه ای را در روش های چاپی ایجاد کند و از آن به بعد نیز با سرعت زیاد و به شکل فراگیر مورد استفاده قرار گرفت، روش چاپ فلکسوگرافی نیز توانسته است با وارد کردن تکنولوژی مدرن به همین راه ادامه دهد بخش هایی که توانسته است باعث افزایش قابل ملاحظه ای در کیفیت چاپ و پایین آوردن هزینه های این روش شود، شامل: افزایش کیفیت مرکب و سیستم های مرکب دان، افزایش کیفیت پلیت های فتوپلی مر و لاستیکی و حکاکی شده با لیزر، به کارگیری امکانات جدید پیش از چاپ و استفاده از سیستم پانچ برای رجیستر کردن و نصب پلیت بر روی سیلندر و به کارگیری امکانات پیشرفته در سیستم های مدیریت و کنترل در ماشین های جدید است.
عمده ترین بخش استفاده از روش فلکسوگرافی مربوط به چاپ لفاف بسته بندی، روزنامه، کتاب، چاپ برچسب، کیسه های نایلونی و کاغذ دیواری و فویل های بسته بندی است.
ماشین چاپ گود یا گراور
در روش چاپ گراور (که به آن هلیوگراور نیز میگویند)، قسمت های چاپ شونده به شکل گود بر روی سیلندر حکاکی می شوند. سپس به این سیلندر مرکب تغذیه می شود که تمام سطح سیلندر را مرکبی می کند. مرکب اضافی توسط تیغه استیل موسوم به دکتر بلید (Doctor Blade) از قسمت های بدون چاپ سیلندر پاک شده و مجددا به سینی مرکب دان برگردانده می شود و به این ترتیب مركب فقط در قسمت های گود شده سیلندر باقی می ماند. سپس این سیلندر با کاغذ تماس پیدا کرده و با وارد شدن فشار به وسیله سیلندر چاپ، مرکب موجود در حفره های سیلندر به روی کاغذ منتقل می شود.
ماشین های چاپ گراور در دو مدل ورقی و یا رول ساخته می شوند، اما اصول کار هر دو مدل بر مبنای چاپ سیلندری استوار است. هزینه چاپ در ماشین های گراور ورقی بالاست، بنابراین نوع رول آن که سرعت کار بالاتری هم دارد، برتری بیشتری نسبت به ماشین ورقی یافته است.
به دلیل سرعت زیاد در ماشین های روتوگراور و مرکب گیری سریع سیلندر قبل از هر دور چاپ، از مرکب رقیق – که از قدرت خشک شوندگی زیادی نیز برخوردار است – استفاده می شود. مرکب رقیق پس از پر کردن حفره های سیلندر و چاپ شدن بر روی کاغذ، با عمل تبخیر و جذب شدن به سرعت خشک می شود. بنابراین لازم است که تمام قسمت های بدون چاپ سیلندر گراور کاملا تمیز بوده و اطمینان لازم از عملکرد صحیح تیغه استیل برای پاک کردن سطح سیلندر حاصل شود، در غیر این صورت ممکن است لکه های باقی مانده بر روی قسمت های بدون چاپ، به کاغذ منتقل شده و باعث باطله شدن کار چاپی شود.
محیط سیلندر ماشین گراور معمولا ثابت است تا امکان تکرار کارهای چاپی را فراهم کند.. یک ماشین چاپ روتوگراور معمولا مجهز به دو واحد چاپ است، که ۸ واحد آن برای چاپ کارهای رنگی و دو واحد دیگر، برای چاپ متن در نظر گرفته می شود.
با وجود این که امکان تولید انواع کارهای چاپی و با تنوع زیاد با ماشین های گراور میسر است، استفاده از این روش چاپی نسبت به افست حالت اختصاصی تر داشته و این مسأله به دلیل هزینه زیاد آماده سازی سیلندر گراور در مرحله اولیه کار و همچنین عدم انعطاف پذیری به دلیل طبیعت فلزی آن است که امکان اصلاحات و تغییرات کمتری را بر روی سیلندر فراهم می کند. چنان چه نیازی به اصلاح محل قرار گرفتن تصویر چاپی وجود داشته باشد، باید سیلندر جدیدی برای این کار حکاکی و آماده شود، اما از طرف دیگر چاپ گراور برای انجام کارهای با کیفیت بالا و پرتیراژ و با سرعت تولید زیاد، مناسب است.
برتری های روش گراور نسبت به روش های چاپی دیگر در کیفیت و یکنواخت بودن چاپ آن نهفته است که به دلیل عمق داشتن سیلندر و دریافت مرکب فراوان، تأثیر به سزایی در کیفیت رنگ چاپ شده داشته و امکان استفاده از کاغذهای بدون پوشش و ارزان تر را فراهم می سازد. همان طور که قبلا هم اشاره شد، ماشین های چاپ گراور با تغذیه رول توانسته اند جایگاه ویژه ای را در سال های اخیر به دست آورند، هر چند که سازندگان این نوع ماشین ها امروزه ماشین گراور ورقی را نیز عرضه کرده اند که مجهز به سیستم خشک کن با هوای گرم بوده و سرعت چاپ آن ۷۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ برگ در ساعت است. استفاده از ماشین های گراور در بخش تخصصی بازار چاپ صورت می گیرد که نیاز به کار با کیفیت بالا و استفاده از رنگ های نقره ای و طلایی و رنگ های فلورسنت را برای چاپ کارهای نفیس و تزیینی بر روی کاغذهای فلز اندود (متالایز) ممکن می سازد.
ماشین رو تو گراور عموما برای چاپ کارهای رنگی بر روی رول ساخته شده است. به عنوان مثال در چاپ مجله و دیگر موارد چاپی که نیاز به چاپ تصاویر رنگی فراوان وجود داشته و مشتری نیز خواهان تولید کار چاپ شده با کیفیت بالا و سرعت زیاد بر روی کاغذ ارزان و بدون پوشش است (مثل چاپ هفته نامه های رنگی که از حجم صفحه زیادی برخوردار بوده و صفحات رنگی آن نیز زیاد است و یا چاپ کاتالوگ ارزان قیمت و غیره، این روش کارایی خوبی دارد. )
روش چاپ گراور (گود) بیشتر برای چاپ تصویر رنگی مناسب است، تا حروف. چون ممکن است مرزهای کوچک بین حروف و خطوط ریز شکسته شود و علاوه بر آن مضرات مرکبی که به کاغذ منتقل می شود و سرعت خشک شدن آن، استفاده از روش گراور را در طبقه بندی جداگانه ای برای چاپ کارهای خاص قرار می دهد، مثل چاپ تمبر، چاپ کاغذ دیواری، چاپ پارچه، کارتن‌سازی، چاپ بسته بندی و پلاستیک‌سازی که نیاز به انجام عملیات پس از چاپ را به سرعت ضروری می سازد. از آن جا که مرکب چاپ گراور رفیق است، سرعت خشک شدن آن زیاد بوده و می توان از محلول هایی که مناسب با بسته بندی مواد غذایی هستند نیز استفاده نمود.
ماشین چاپ سیلک اسکرین
چاپ سیلک اسکرین به عنوان یک روش چاپی فراگیر، با کاربردهای متنوع، شاهد پیشرفت های زیادی بوده است، این مسأله را می توان در تنوع ماشین های عرضه شده و کاربردهای مختلف آن مشاهده کرد. معمول ترین ماشین های چاپ سیلک اسکرین از نوع سنتی و با صفحه چاپ مسطح و یا سیلندری و ماشین های چاپ سیلک اسکرین سیلندری و روتاری می باشند.
ماشین چاپ سیلک اسکرین مسطح
عملیات چاپ از زمانی شروع می شود که شاسی ماشین برای دریافت سطح چاپ شونده باز شده و به محض بسته شدن شاسی، اسفنج لاستیکی مرکب را با فشار از توری بر روی ماده چاپ شونده منتقل می کند. این نوع ماشین ها می توانند با روش کاملا دستی و غير اتوماتیک و با سرعت کمتر از ۱۰۰ چاپ در ساعت کار کنند. انواع تمام اتوماتیک این نوع ماشین دارای سرعت ۱۵۰۰ چاپ در ساعت هستند.
ماشین چاپ سیلک اسکرین سیلندری در این روش اسفنج لاستیکی به صورت ثابت باقی می ماند تا این که سیلندر مجهز به وکیوم، سطح چاپ شونده را نگه داشته و آن را به زیر توری منتقل کند. ماشین های تمام اتوماتیک از این نوع، توانایی ۴۰۰۰ چاپ در ساعت را دارا می باشند.
ماشین چاپ سیلک اسکرین روتاری
سیستم چاپ این ماشین ها براساس استفاده از سیلندر مدور طراحی شده، اسفنج لاستیکی در داخل سیلندر نصب شده و با فشار دادن مرکب آن را از سوراخ های توری عبور داده و بر روی جنس چاپ شونده منتقل می کند. در این نوع ماشین مرکب با استفاده از پمپ به طور مداوم به درون سیلندر چاپ منتقل می شود. از ماشین های چاپ سیلک اسکرین روتاری با عرض کار کم، برای چاپ برچسب و مواد بسته بندی استفاده می شود و از ماشین های با عرض کار بزرگ برای چاپ کاغذ دیواری، فویل و کف پوش استفاده می کنند.
فراگیری روش چاپ سیلک اسکرین را می توان از تنوع محصولات چاپی آن، تشخیص داد. علاوه بر چاپ اقلام ذکر شده، روش سیلک اسکرین چاپ پوستر، در ابعاد بزرگ و چاپ مدارهای الکترونیکی، چاپ فلزات ضخیم، شیشه و پلاستیک سخت را نیز در بر می گیرد. علاوه بر انواع ماشین های ذکر شده قبلی، ماشین های مخصوص چاپ پارچه (مثل ماشین چاپ تی شرت و ماشین چاپ بطری، بشکه و دیگر مواد بسته بندی نیز عرضه شده است.
