چگونه نسبت به کار چاپی بهترین مرکب را انتخاب کنید ؟

این نوشته صرفا به معرفی مرکب برای شناساندن آن می پردازد و هیچ گونه ارتباطی با نحوه ساخت و یا ترکیبات شیمیایی آن ندارد. فقط به معرفی مرکب برای شناساندن آن می پردازد. پیشنهاد میکنیم قبل از مطالعه این مقاله حتما سری به مقاله انواع مرکب برای چاپ بزنید، تا اطلاعاتی را در مورد مرکب ها و انواع آنها بدست آوردید، سپس به ادامه خواندن این مقاله بپردازید.

افراد شاغل در حیطه چاپ که تحت هر شرایطی اعم از زمانی و مکانی با مرکب و کارهای گوناگون چاپی در ارتباط هستند باید جنس مرکب مصرفی خود را بشناسند تا از روش مصرف صحیح مطلع شوند. زیرا نتیجه آن بر روی کار و در قیمت تمام شده آن نیز تأثیر دارد.

معمولا روی قوطی مرکب یک برچسب چسبانده شده که دقیقا مشخصات آن را مشخص می کند. در شرایطی که تصمیم گیری سخت و تشخیص اینکه کدام مرکب برای چه کاری مناسب است از سازنده باید کمک گرفت. برچسب مرکب مشخصات زیر را ارائه می دهد:

• رنگ مرکب
• مقاومت در مقابل نور آفتاب
• پوشش دهی
• طریقه خشک شدن
• ۵پذیرش ورنی یا عدم پذیرش آن
• مقاومت در برابر مواد قلیایی
• مرکب های مخصوص بسته بندی

رنگ مرکب

همانطور که از اسم آن پیداست نوع رنگ را مشخص می کند. مقاومت در برابر نور آفتاب این خاصیت برای کارهای چاپی که در مقابل نور آفتاب قرار دارند معنی خاصی دارد. عددی که در مقابل کلمه قرار دارد این درجه را مشخص می کند که مقاومت این نوع مرکب در مقابل نور خورشید چه مقدار میباشد.

اعداد از شماره یک تا هشت شروع می شود که معنای هر کدام بیان خواهد شد. بیشترین رنگ دانه ها یا پیگمنت در عدد شماره شش قرار دارد.

رنگدانه یا پیگمنت دانه های بسیار ریزی می باشند که نوع رنگ را تشکیل می دهد. این نکته مهم است که بدانیم در موقعی که مرکب روشن تر یا رقیق تر می گردد مقاومت آن در برابر نور خورشید کمتر می شود، یعنی اگر کاری که ترامه یا تنپلات باشد با مرکبی که خالص یعنی بدون ترکیبات رقیق کردن چاپ شود مقاومت آن زیادتر از کاری است که با مرکب رقیق شدن چاپ می شود.

حال اگر دو مرکب با هم قاطی شده تا یک رنگ جدید به وجود بیاید مقاومت آن در برابر نور خورشید همان مقداری است که مرکب درجه پایین دارد. مثلا اگر یک مرکب با درجه هفت و یک مرکب با درجه دو قاطی شود مقاومت ما در اصل دو می باشد. این خاصیت مرکب نباید با مقاومت در برابر تغییرات آب و هوایی یا گازهای مختلف مثل گاز اتومبیل اشتباه شود. درجه بندی به ترتیب زیر می باشد: شماره هشت ایده آل

• شماره هفت عالی
• شماره شش خیلی خوب
• شماره پنج خوب
• شماره چهار تقریبا خوب
• شماره سه بد نیست
• شماره دو کم
• شماره یک خیلی کم

پوشش دهی

علامت آن یا به صورت نوشته یا به شکل یک مربع می باشد. نوشته آلمانی Lasienend انگلیسی Transparent با L یا مربع یا تو خالی است یا توپر توخالی یعنی Lasierend یا Transparent

L پوشش ندادن

توپر یعنی deckend یا (d) پوشش دهنده

بین این دو، LD یا کمی پوشش دهنده است.

 پوشش دهی یعنی اینکه مرکب بعدی آیا روی رنگ قبل را می پوشاند یا نه؟ این خاصیت را زمانی می توان قضاوت کرد که ضخامت قشر هر دو مرکب یکسان باشد.

 هر چقدر قطر رنگ دانه ها کمتر باشد به همان اندازه پوشش دهی بیشتر می شود. این حالت تا یک حد بخصوصی وجود دارد یعنی اگر قطر رنگ دانه ها از یک حد معینی ۰٫۱ تا ۰٫۰۰۵ میلیمتر کمتر شود دوباره مرکب حالت پوشش دهی خود را از دست میدهد و به حالت پوشش ندادن بر می گردد تصاویر زیر این مطلب را روشن تر می نماید.

روش خشک شدن (Drying)

متون و تصاویر چاپی که از مرکب نشأت می گیرد باید روی کاغذ یا مقوا بچسبد. در اصل از دو طریق مرکب روی کار می چسبد یکی به طريق شیمیایی و دیگری به روش فیزیکی.

هرچقدر سرعت ماشین بالاتر باشد و زمان خشک شدن مرکب کم شود به همان میزان این موضوع اهمیت پیدا می کند. شرایط مختلف و کارهای گوناگون، ترکیب مرکب و خواص مختلف مرکب را تقاضا می کند.

تولید کننده مرکب باید شرایط زیر را در نظر بگیرد:

• کاغذ کرافت
• کاغذ گلاسه
• کاغذ بدون منفذ
• کاغذ چاپ افست ورقی
• کاغذ چاپ افست رول
• تک رنگ بودن ماشین
• مرکب خیس روی خیس (ماشین های چند رنگ)
• خشک شدن مرکب از طریق حرارت
• خشک شدن مرکب از طریق اشعه

۱- روش نفوذ مرکب در کاغذ (penetrate)

مرکب های بخصوصی مثل مرکب کاغذهای روزنامه فقط از این راه خشک می شوند. یعنی بعد از نشستن مرکب روی کار در کاغذ نفوذ کرده و یک قشر سفت روی کاغذ ایجاد می شود. این نوع مرکب ها به خاطر چربی که در خود دارند مواد خشک کننده را نمی پذیرند.

۲- نحوه نفوذ و اکسیده شدن (oxidative+ penetrate)

مرکب خیس که در روی کاغذ می نشیند در یک مرحله قسمتی از آن در کاغذ فرو می رود که این حالت یک حالت فیزیکی خالص است و در یک لحظه مرکب روی کاغذ غلیظ می شود و به حالت ژل در می آید این حالت در کمتر از یک ثانیه اتفاق می افتد. قسمت دوم مرکب که روی کاغذ باقی می ماند با اکسیژن ترکیب شده و خشک می شود. در این دو مرحله حتی ممکن است ساعت ها طول بکشد تا مرکب خشک شود و می توان آن را با مواد اضافه شونده (مثل خشک کن) سرعت عمل داد. نمک های کبالت، سرب و مانگان سرعت را بیشتر می کنند.

۳- طبقه خشک شدن مرکب های هیت ست (heat- set)

این نوع مرکب ها برای ماشین های رول ساخته شده اند که در یک اتاقک گرما خشک می شوند. گرمای اتاقک ها با گاز یا هوای داغ تأمین و درجه حرارت آن از صد و شصت تا دویست درجه سانتیگراد می باشد که در اثر بخار کردن مواد مرکب آن را خشک می کنند.

سرعت کاغذ نیز در این نوع ماشین ها باید حد بخصوص داشته باشد مثلا سرعت کاغذ اگر هشت متر در یک ثانیه باشد طول اتاقک گرما حداقل باید هشت متر باشد. و چون مرکب هنوز کامل خشک نشده در آخر کاغذ از لای نوردهای خنک کننده رد شده و مرکب یک حالت سخت شده به خود می گیرد

 ۴- شیوه خشک شدن با اشعه

مرکب های با ویسکوزیته کم در چاپ فلکسو یا چاپ گود با کمی گرمادهی زود خشک می شوند. مرکب های با ویسکوزیته بالا در چاپ افست زمان زیادی برای خشک شدن ورودی کاغذ نیاز دارند کارهایی که بعد از چاپ فورا به بخش بعدی می روند معمولا روی آنها کارهای دیگری انجام شده است و کارهای با شمارگان کم که احتیاج فوری به بهره برداری دارند مسلما نیاز به زمان خشک شدن کمتری دارند. این زمان کوتاه مستلزم آن است که مرکب سازها و مرکبی را بسازند که به وسیله اشعه خشک می شوند.

در حال حاضر این نوع اشعه ها در اختیار می باشد

 ۱-IR به معنای اشعه مادون قرمز

 ۲-UV به معنای اشعه مادون بنفش

 ۳-سیستم اشعه الکترونی

خشک کن مادون قرمز IR

اشعه مادون قرمز به چشم دیده نمی شود این اشعه در طول موج قرمز در نور عادی تشکیل می شود. این اشعه حرارت از خود تولید کرده و زمان خشک شدن را کوتاه می کند. مرکب های با خاصیت خشک شدن IR در اساس شبیه به مرکب های معمولی چاپ افست می باشند.

 خیلی از شاغلان در حرفه چاپ به خاطر صفات خشک شدن خوب مركب IR از این نوع مرکب استفاده می کنند حتی اگر ماشین مجهز به سیستم خشک کن IR نباشد. این نوع مرکب ها صفات خوبی دارند از قبیل ویسکوزیته مناسب، روان بودن مرکب، رنگدهی خوب و براق بودن آن. اشعه IR برای محیط زیست نیز هیچ اثر سویی ندارد.

 گرمای آن در نقشه تحویل حدود چهل درجه سانتیگراد می باشد و در حالت بسیار مناسب می توان بعد از سی دقیقه از کار بهره برداری کرد و یا بهتر از همه بعد از دو ساعت آن را به بخش دیگری فرستاد که روی کاغذ کار انجام شود (مثل تازدن برش) پودر زدن را نیز در این مرحله می توان بسیار تقلیل داد.

 خشک کن UV مادون بنفش

 این خشک کن می تواند در ماشین های ورقی و یا رول استفاده شود و از آن اوزون (۰۳) منتشر می شود که برای ششها و مجاری تنفسی انسان ضرر دارد. از محسنات این نوع اشعه خنک شدن بلافاصله مرکب های UV و یا لایه UV است و بلافاصله بهره برداری از کارهای چاپی معایبی که دارد: افرادی که با این اشعه روی ماشین کار می کنند حتما باید خود را در مقابل این اشعه مسلح کنند چون ضررهای جبران ناپذیر به بدن انسان وارد می کند.

• مرکب های گران قیمت و مواد شوینده گران
• معایب چاپی که ممکن است در روی کار اثر بگذارد مثل شفافیت، روان مرکب، بخار شدن مرکب …

خشک شدن سیستم اشعه الکترونیکی

مرکب این نوع خشک شدن همان مرکب UV است. در این نوع از پرتاب الکترون ها بر روی کاغذ استفاده شد که کار خشک شود. ولی این نوع خشک کن هنوز در حال مطالعه می باشد چون مصرف انرژی آن بسیار کمتر به نسبت IR و UV ولی دستگاه مربوطه بسیار گران تر از دو دستگاه معمول می باشد و حتی مرکب مناسب این نوع اشعه نیز کامل نیست.

مقاومت در برابر ورنی

ورنی روی کار دو خاصیت را می تواند به کار چاپی بدهد:

1. شفافیت کار چاپی و مقاوم کردن کار در مقابل زخمی شدن
2. مقاوم کردن کار در مقابل عوامل آب و هوایی

 این خاصیت نیز در روی برچسب قوطی مرکب باید قید شود. کاری که بعد از چاپ روی آن ورنی شفافیت باید بخورد با علامت (Spritus) قید شده است. و کاری که روی آن می خواهد محافظت بشود (در مقابل عوامل آب و هوا) با علامت (Nitro) مشخص شده است.

یعنی اگر مرکب مناسبی با کار ورنی بعدی نداشته باشد مسلما روی کار چاپی اثر خواهد گذاشت مثل تغییر رنگ و یا قاطی شدن رنگها این خلاصه ای بود از مشخصات مرکب که در کار چاپ افست به کار می رود و هیچ گونه ارتباطی با طریقه ساخت مرکب و مواد شیمیایی آن ندارد و صرفا به خاطر شناخت ماده ای که یک چایچی در درجه اول با آن سر و کار دارد استفاده می شود و قطعا تهیه و ساخت این گونه مواد شیمیایی فناوری وسیعی را نیز طلب می کند.

مقاومت در برابر مواد قلیایی ALKAL این خاصیت نباید با مقاومت مرکب در مقابل مواد شوینده مثل صابون و پودر شستشو اشتباه شود که در صنایع بسته بندی مواد شوینده استفاده می شود. این خاصیت یک نقش مهمی را در صنایع بازی می کند که کاغذ یا مقوا مستقیم در تماس با مواد قلیایی یا اسیدی یا خنثی باشند.

بنابراین فرق این دو خاصیت را نباید نادیده گرفت مرکب های مخصوص بسته بندی پنیر این نوع مقاومت روی برچسب قوطی مرکب دیده نمی شود چرا؟ چون صنایع لبنی دارای مرکب های چاپ مخصوص به خود می باشند و نباید تماس مستقیم با مواد پنیری داشته باشند یعنی به طور کل ممنوع است و اگر کار چاپی تماس غیر مستقیم با این مواد را دارد باید حتما اجازه این کار از طریق کارخانه مرکب ساز تأیید شده باشد و حتی هر مواد لبنی مرکب مخصوص خود به خانواده خود را باید دارا باشد چون این مواد نیز می توانند اسیدی، قلیایی یا حالت نفوذی داشته باشند مثل قارچ برای حبوبات نیز این امر صادق است به طوری که با مرکب مخصوص باید برای حبوبات مصرف شود.