در خلال پاندمی کرونا، عادت های رفتاری تازه مشتریان که ناشی از حساس شدن آنهاست، در سرتاسر جهان مشهود است. اما اولویت ها و ترجیحات مربوط به بسته بندی در کشورهای مختلف متفاوت است و نیاز به بررسی دقیق تری دارد.
پایداری همچنان مساله ای جدی و حائز اهمیت در زنجیره تولید محسوب می شود. اما شیوع کرونا و تاثیر آن بر رفتار و حساسیت مردم، بر رویکرد جوامع به پایداری و حفاظت از محیط زیست تاثیرات معینی گذاشته است. برای فهم بهتر این تاثیر، یک نظرسنجی و بررسی میدانی در ده کشور جهان انجام شده که دیدگاه مصرف کنندگان را در مقابل بسته بندی ارزیابی کرده است. محققان از پاسخ هایی که از حدود ۱۰ هزار مصرف کننده شرکت کننده در این نظرسنجی جمع آوری شد، به سه یافته مهم دست پیدا کرده اند.
اول اینکه، به خاطر شیوع ویروس کرونا، امروز مهم ترین مساله مورد توجه مصرف کنندگان، امنیت و سلامت محصولات خوراکی است. این مساله که به آهستگی به موضوعی عادی و استاندارد در صنعت بسته بندی تبدیل می شود، باعث شده که تولیدکنندگان و طراحان گرافیک، مجبور باشند در مواد مصرفی و طراحی بسته بندی های خود قوانین تازه ای وضع کنند .
دومین یافته این است که با شروع کرونا، به اهمیت مساله پایداری هم افزوده می شود: در کشورهای اروپایی و ژاپن موضوع زباله های دریایی، و در کشورهای آسیایی و آمریکایی، موضع آلودگی محیط زیست، در درجه اول اهمیت قرار دارد. هرروزه در سرتاسر جهان، تعداد افرادی که حاضرند برای افزایش بسته بندی پایدار هزینه بیشتری پرداخت کنند، رو به افزایش است.
سومین یافته این است که در سرتاسر جهان، مصرف کنندگان بر سر اینکه کدام نوع بسته بندی از پایداری بیشتری برخوردار است، توافق جمعی ندارند، ا اما بر سر اینکه کدام نوع بسته بندی دارای کمترین پایداری ست، توافق دارند. بنابراین برای پاسخ دهی به این حساسیت در حال تغییر مردم، باید جزئیات را به شکل دقیق تری بررسی کرد. برای این کار، فعالان حوزه بسته بندی باید به سه سوال اساسی درباره استراتژی تولید در آینده پاسخ دهند.
تاثیر کرونا بر پایداری بسته بندی قبل از شیوع کرونا، پایداری محیط زیست، به یکی از اصلی ترین دغدغه های زنجیره تولید و مصرف در صنعت بسته بندی تبدیل شده بود. مصرف کنندگان در سرتاسر جهان، هرروز بیشتر از گذشته به اهمیت پایداری یکمحصول و تاثیرات آن بر محیط زیست پی میبردند و به دنبال آن، خواستار وضع قوانین تازه برای برخورد با متخلفین در این زمینه بودند. کم کم با تبدیل شدن این مساله به یک ارزش حیاتی در این صنعت، تولید کنندگان کالاهای سریع المصرف و خرده فروشی ها زودتر از همه به مردم قول دادند که اقدامات برای بسته بندی پایدار و بازیافت زباله ها را در دستور کار خود قرار دهند.
استقبال مشتریان از بسته بندی های پایدار و طرد محصولات آسیب رسان به محیط زیست از یک طرف و وضع قوانین و مقررات تازه در زمینه توجه به پایداری از طرف دیگر، باعث شد که به تدریج کمپانی های بزرگ دنیا، استراتژی های تولید و تجارت خود را با این مساله موزون و هماهنگ کنند.
به این ترتیب کمپانی های بزرگ بسته بندی در دنیا، هرکدام به نحوی سعی دارند با افزایش حجم بازیافت محصولات خود، حجم بسته بندی های یکبار مصرف را هرچه بیشتر کاهش دهند، اما در همین برهه، ویروس کرونا به شکل کاملا ناگهانی و سریع در تمام جهان شیوع یافت و مساله پایداری محیط زیست را تحت شعاع قرار داد. امروزه مصرف کنندگان، نگرانی های مربوط به سلامت و بهداشت بسته بندی را نسبت به پایداری آن، در اولویت اهمیت قرار می دهند و همین موضوع، تمایل به استفاده از بسته بندی ها و ظروف یکبار مصرف را افزایش می دهد.
این تغییر رفتار و حساسیت مصرف کنندگان، در این نظر سنجی هم تاثیر گذاشته و نشان می دهد که ویروس کرونا، نگرانی های مربوط به بهداشت محصولات را مخصوصا در کشورهایی که با شدت بیشتری درگیر آن هستند، به شدت افزایش داده است. بگذارید این سوال را از شما هم بپرسیم: برای شما نگرانی بر سر بهداشت و سلامت محصول، نسبت به قبل از شیوع ویروس کرونا، چقدر تغییر کرده است؟
بسته بندی پایدار در شرایط عادی تازه با شرایط عادی تازه ای که بعد از شیوع ویروس به وجود آمده، فشار برای روی آوردن به بسته بندی های پایدار دوبارهآغاز شده است. حالا تولید کنندگان و خرده فروشان محصولات سریع المصرف، به دنبال مواد اولیه و طراحی هایی هستند که در کنار تامین امنیت و بهداشت محصول، برای بازیافت هم مناسب باشند، زیرا این تولیدکننده ها همچنان باید در مقابل انتظارات مصرف کننده، قوانین و مقررات وضع شده و اعلانیه های سامان های حفاظت از محیط زیست، پاسخگو باشند.
همچنین حالا دیگر مقررات مربوط به پایداری محصولات فقط محدود به چند کشور پیشگام نیست، بلکه به دغدغه ای جهانی تبدیل شده است، حتی اگر سطح و میزان این مقررات در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت باشد.
وقتی از مصرف کنندگان پرسیده شد که نظرشان درباره اهمیت پایداری بسته بندی در اینروزهای کرونایی چیست، فقط ۴ درصد از ۱۱ درصد مصرف کنندگان شرکت کننده در این نظر سنجی گفتند که نگرانی شان کمتر شده است. کشورهای هند (۸۷ درصد)، اندونزی (۸۰ درصد) و برزیل (۶۵ درصد)، بیشترین مصرف کنندگان دغدغه مند را دارند.
مصرف کنندگان در کشورهای بیشتر توسعه یافته هم همچنان در باره این مساله نگران هستند، مثلا ۴۸ درصد از مصرف کنندگان آمریکایی همچنان اعلام می کنند که نگران مسائل پایداری و بازیافت محصولات مصرفی شان هستند.
در تمام کشورهای حاضر در این نظرسنجی، اکثریت مصرف کنندگان اعلام کردند که حاضرند برای دسترسی به بسته بندی پایدارتر، مبلغ بیشتری برای محصولات هزینه کنند.
مثلا در زمينه مواد غذایی، کشور چین با ۸۶ درصد، بیشترین آمادگی را در این باره دارد. بعد از این کشور، به ترتیب، اندونزی، آمریکاو برزیل با درصدهای ۷۸، ۶۸ و ۶۶، و بعد از آنها، آلمان، ایتالیا، هند و انگلیس قرار دارند که اعلام کردند حاضرند برای بسته بندی های پایدارتر، هزینه بیشتری بپردازند.
مصرف کنندگان کدام مواد اولیه را ترجیح می دهند؟
همیشه جای سوال است که خود مصرف کنندگان، کدام جنس بسته بندی را پایدارتر می دانند.
نظرسنجی ما نشان می دهد که مشتریان در سرتاسر جهان، درباره پایدارترین جنس بسته بندی، باهم توافق ندارند. شما از بین بسته بندی های زیر، کدام نوع را پایدارتر از بقیه می بینید؟
در آمریکا و کشورهای اروپایی، کارتن های پایه کاغذی و شیشه، از مهم ترین بسترهای بسته بندی پایدار محسوب می شوند. اما همین اجناس، در بین مردم کشورهای برزیل، چین و اندونزی، پایین ترین رتبه پایداری را دارند.
در بین همه این ها، فیلم‌های پلاستیکی قابل بازیافت به عنوان یک جنس پایدار مورد توافق مشترک در بین همه کشورها انتخاب شده است و در آخر اینکه بسته بندی های دارای ترکیب پلاستیک، کاغذ و فویل آلمینیومی، در بین همه کشورها، پایین ترین رتبه پایداری را دارد. بعد از آن هم فویل آلمینیومی، بطری های پلاستیکی (حتى دارای مواد بازیافتی)، و بطری های فلزی در پایین ترین رده پایداری کشورهای یاد شده، قرار دارند.
سه سوال اساسی تولید کنندگان بسته بندی برای چیدمان استراتژی و برنامه ریزی خود، باید به سه سوال اساسی زیر جواب دهند
۱. بر اساس الگوی تغییر عقیده مصرف کنندگان و تغییر مقررات در بازار زمينه مورد فعالیت شما، پیش بینی می کنید کدام نوع بستر در آینده مورد استقبال بیشتری قرار بگیرد؟
۲. چه تهدیدات و خطراتی مورد توجه کسب و کار شماست؟
۳. فرصت ها و پتانسیل های رشد برای کسب و کار شما کجاست؟
بررسی و پاسخ به سوالات بالا می تواند به شما در پیدا کردن مسیر آینده، کمک کند. این سوالات همچنین نشان می دهد که تولید کنندگان بسته بندی، باید محصولات خود را بهینه و به روز کنند. برای این کار هم باید استراتژی فناوری های خود را به گونه ای بچینند که هم‌راستا با مساله پایداری محصولات باشد. از طرف دیگر به نظر میرسد که تقاضا و ترجیحات مصرف کنندگان، پیوسته در حال تغییر است.
در حال حاضر جنبه سلامت و بهداشت بسته بندی، در اولویت اهمیت مشتریان قرار دارد. پس شناسایی ترجیحات مصرف کنندگان و تطبیق آن با بهترین بسترها و فرآیندهای پایدار موجود، بهترین و مطمئن ترین استراتژی برای امنیت کسب و کار برای آینده است.